Τελικά είμαστε άξιοι της μοίρας μας;

Ποτέ δεν μας περίσσευε ο πολιτισμός της καθημερινότητας, αλλά τα τελευταία χρόνια η αδιαφορία έχει εκτραχυνθεί σε επιθετικότητα.
Όσες φορές και να ανακαινίσουμε το θέμα της τοποθέτησης των απορριμάτων στους κάδους, πάντα θα βρεθούν κάποιοι που δεν εννοούν να καταλάβουν και απ' ότι φαίνεται, πάντα θα δημιουργούν προβλήματα. Δεν εκπορεύεται φυσικά απ’ όλους αυτή η νοοτροπία. Παντού υπάρχουν θύλακες αξιοπρέπειας και αλληλεγγύης, όμως όλοι υφιστάμεθα τα αποτελέσματα της αναισθησίας.

Το τελευταίο διάστημα έχουν γίνει και πολλά ρεπορτάζ για το θέμα και δυο τοπικά συμβούλια, ώστε να μην παρατηρείται το φαινόμενο της υπερχείλισης των κάδων με ότι αυτό συνεπάγεται.
Παρ' όλα τα προβλήματα, τα οποία είναι γνωστά σε όλους, έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες από πλευράς ΔΕ Ιτέας να κρατήσουν την καθαριότητα στην πόλη μας σε κάποιο επίπεδο και ομολογουμένως τα έχουν καταφέρει.
Αυτό που φαίνεται ότι δύσκολα θα αλλάξει (;;;) είναι η νοοτροπία ορισμένων, που δεν χάνουν ευκαιρία να δηλώνουν με τις πράξεις τους, την υποκουλτούρα που κουβαλάνε μέσα  τους.
Την διαπίστωση όμως που έκανα ιδίοις όμμασι, μετά την καταγγελία συμπολίτη μας για την κατάσταση που επικρατεί σε δυο συγκεκριμένα σημεία με τους υπερχειλισμένους κάδους, ήταν πέρα από κάθε προσδοκία.
Στεκόμουν στη μέση του δρόμου με την κάμερα στο χέρι έτοιμος να αποθανατίσω "το σκηνικό", όταν είδα να πλησιάζει μια γηραιά "κυρία", στολισμένη και βαμμένη πηγαίνοντας για την βόλτα της ή για να κάνει τα ψώνια της, κρατώντας στο δεξί της χέρι μια πλαστική σακούλα με σκουπίδια.
'Εμεινα να την παρατηρώ να δω τι θα κάνει και πραγματικά δεν περίμενα να δω αυτό που ακολούθησε.
Η γηραιά "κυρία" πέταξε με μια κίνηση την τσάντα ξεδιάντροπα στο δρόμο, γύρισε με κοίταξε χωρίς ίχνος ντροπής και με περιφρονητικό ύφος για τα χάλια που έβλεπε, πέταξε ένα *κοίτα χάλια* και απομακρύνθηκε σαν να μην συνέβη τίποτα.
Νομίζω ότι αυτό αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της νοοτροπίας που χαρακτηρίζει ορισμένα άτομα, δηλητηριώδη νοοτροπία που έχει ως αποτέλεσμα την εξοικείωση με την ίδια τη βρωμιά. Μια κατάσταση που δείχνει την περιφρόνηση προς το περιβάλλον, πάνω απ’ όλα, όμως, δείχνει την περιφρόνηση προς τον άλλον και θα πρέπει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να μπει ένα τέλος σε αυτή.
Μιλώντας με φίλους και γνωστούς που ξέρουν ότι έχω ζήσει και εργασθεί για πολλά χρόνια στο εξωτερικό, ακούω συχνά τοποθετήσεις του τύπου: στο εξωτερικό τα καταφέρνουν «γιατί έχουν άλλη νοοτροπία», ότι τίποτα δεν θα αλλάξει «αν δεν αλλάξει μυαλά ο Έλληνας», ότι είναι θέμα «παιδείας που δεν έχουμε (ενώ οι ξένοι την έχουν)», ότι «έτσι ήταν πάντα ο Έλληνας» κτλ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νοοτροπία των κοινωνικών ομάδων, μικρών ή μεγάλων, παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην συλλογική συμπεριφορά τους, στις επιτυχίες και αποτυχίες τους και στην δημιουργία και συντήρηση προβλημάτων.
Η ένστασή μου έγκειται στο ότι στις συζητήσεις για τα διάφορα προβλήματα, η έννοια νοοτροπία προβάλλεται ως η μαγική απάντηση, γίνεται η λέξη κλειδί και αποκτά σχεδόν μυθική υπόσταση.
Κατά την αντίληψη κάποιων η κακή αυτή νοοτροπία είναι σχεδόν έμφυτο χαρακτηριστικό του Έλληνα, που παραμένει σταθερό στα βάθη των αιώνων. Είναι ο λόγος για να απελπιστούμε, για να ξέρουμε ότι τίποτα δεν θα αλλάξει - γιατί πως να αλλάξεις κάτι αιώνιο.
Και έτσι η νοοτροπία μετουσιώνεται σε δικαιολογία. Δικαιολογία για τους βολεμένους, τεμπέληδες, ανίκανους, επιτήδειους [βάλτε το επίθετο της επιλογής σας εδώ], αφού η συγκεκριμένη ατομική ευθύνη μετατρέπεται σε συλλογική και αφηρημένη. Δικαιολογία για όλα και για όλους μας.
Πιστεύω ότι επειδή η Ελληνική πραγματικότητα ούτε μοναδική είναι, ούτε ιδιαίτερη. Οι όποιες επιζήμιες νοοτροπίες του σήμερα, προέκυψαν αιτιοκρατικά και όχι μαγικά λόγω κάποιου «κουσουριού» μας. Δεν αποτελούν φυσικούς νόμους και συνεπώς μπορούν να διορθωθούν ή να αντικατασταθούν από άλλες δημιουργικές, αρκεί να υπάρχει η βούληση.